“De Zweedse eik is geveld” – Interview Henning Mankell.
Het is een grauwe zaterdagmiddag in hartje Göteborg. Henning Mankell (1948) zit met zijn rug schuin naar het grote raam van het hotel en praat over zijn werk. Hierdoor ontgaat hem de aandacht die het winkelpubliek regelmatig voor hem heeft. De mensen lopen voorbij, kijken en draaien nogmaals hun hoofd om.
Het is duidelijk: Henning Mankell is geen onbekende in Zweden. Waar hij in ons land hoofdzakelijk bekend staat om zijn boeken met politieman Kurt Wallander in de hoofdrol, is hij in eigen land een publieke figuur.
Hij is actief als auteur en regisseur in de theaterwereld, werkt voor televisie en schreef naast zijn thrillers nog een groot aantal andere boeken. Bovendien is hij iemand die geen blad voor de mond neemt als situaties in de wereld hem niet bevallen. Zeker als het gaat om Afrika, het werelddeel waar hij zijn hard aan heeft verpand. Mozambique is zijn tweede thuis geworden, een groot deel van het jaar woont en werkt hij daar.
In 1999 – tien jaar na het eerste optreden van Wallander in Moordenaar zonder gezicht – schreef Mankell De jonge Wallander waarin de lezer kennismaakt met Wallander vóór hij inspecteur is. Een interessant kijkje in het leven van de jonge agent, maar ook – zo kondigde Mankell toen aan – het laatste boek met de scherpe politieman in de hoofdrol.
Toch verscheen daarna in Zweden De gekwelde man waarin de populaire politieman zijn laatste zaak oplost. Dat het Henning Mankell ditmaal ernst is, maakt de laatste alinea onomstotelijk duidelijk. Kurt Wallander zal nooit meer terugkeren.
Voordat het echter zover is, krijgt Wallander te maken met de meest persoonlijk zaak uit zijn carrière. Het betreft namelijk de schoonouders van zijn dochter Linda. Niet lang na de geboorte van Wallanders eerste kleinkind verdwijnt Linda’s schoonvader, een hooggeplaatste marineman met pensioen.
Iedereen gaat ervan uit dat de bejaarde man snel zal terugkomen, niets blijkt echter minder waar. Dan verdwijnt ook de schoonmoeder van Linda. Haar lichaam wordt na een paar dagen teruggevonden. Dood door zelfmoord is de officiële lezing. Wallander gelooft er niets van en gaat op onderzoek uit.
Henning Mankell: “Toen ik zo’n tien jaar geleden aankondigde de laatste Wallander geschreven te hebben, geloofde ik dat zelf ook echt. Ik heb zeker vijf jaar niet aan hem gedacht. Op gegeven moment bekroop me steeds vaker de vraag of er niet toch nog een boek met Wallander in de hoofdrol mogelijk was. Dat moest dan een verhaal worden dat meer over hem persoonlijk ging.”
“Tegelijkertijd hield ik me bezig met verschillende politieke schandalen die zich in Zweden hebben afgespeeld. Met name één ervan bleef trekken: het verschijnen van onbekende duikboten in onze kustwateren. Ik zag meteen mogelijkheden om beide verhalen te combineren.”
“Er is door mijn lezer heel goed gereageerd op dit boek, ook op het einde ervan. Dat werd door iedereen geaccepteerd. Er komt nu eenmaal in het leven van ieder mens een punt waarop alles definitief voorbij is.”
“Wallander is net zo oud als ik,” zegt Henning Mankell. “Als je de zestig gepasseerd bent, weet je twee dingen zeker: ten eerste dat je over de helft van je leven bent en ten tweede dat de belangrijkste beslissingen in je leven al genomen al genomen zijn. Dus begin je terug te kijken op je leven. Wat heb je met je tijd gedaan? Heb je je dromen waar gemaakt?”
“Wallander vraagt zich af of hij geen betere relatie met zijn vader had kunnen hebben, of hij wel genoeg aandacht aan zijn dochter heeft besteed en had hij zijn scheiding niet kunnen voorkomen? Van zijn beslissing om politieman te worden, heeft hij trouwens nooit spijt gehad. “
De schrijver glimlacht: “Gelukkig heb ik Wallander ook hele stomme dingen laten doen, dat maakte hem alleen maar menselijker. Dat verklaart volgens mij ook zijn populariteit. Hij is een gewoon mens, net als jij en ik”
“Hij eet ongezond, is te zwaar en beweegt te weinig. Toen ik een bevriende arts vroeg welke ziektes een man als Wallander zou kunnen hebben, kwam ze zonder aarzelen met diabetes op de proppen. Dus gaf ik hem dat, prompt werd hij nog populairder!”
“Ik probeer altijd een verhaal te vertellen over iemand die zich voortdurend ontwikkelt. Gewone mensen staan niet stil, maar veranderen steeds en dat geldt zeker voor Wallander; hij is een normaal persoon, vol tegenstrijdigheden.”
“Als ik Wallander echt zou kunnen ontmoeten, denk ik niet dat we vrienden zouden worden. Daarvoor hebben we te weinig gemeen. Ik heb ook geen hekel aan hem, zeker niet. Eigenlijk is het inspirerender om over mensen te schrijven die niet zo aardig zijn. Over wie denk je dat Shakespeare liever zou geschreven hebben: Jago of Othello? (Telegraaf, 2010)
Uitg. De Geus.
In Nederland behoort Peter Robinson niet tot de grote namen als het gaat om thrillerschrijvers. Toch timmert hij al 25 jaar aan de weg met zijn Inspecteur Banks reeks, worden zijn boeken in 22 talen uitgebracht en heeft hij al diverse onderscheidingen – nationaal en internationaal – voor zijn werk ontvangen.
