Zweden Archieven - Pagina 2 van 3

Henning Mankell overleden

5 oktober 2015 Door Els Roes Reageer

Vandaag is de Zweedse schrijver Henning Mankell overleden aan longkanker. Hij werd 67 jaar.

In mijn hoedanigheid als thrillerrecensent voor De Telegraaf heb ik Henning Mankell drie keer mogen spreken. Twee keer in Nederland waar de schrijver een beetje verveeld, onderuit gezakt in een stoel zijn verhaal deed. Praten met de pers was duidelijk niet zijn meest geliefde tijdsbesteding. De derde keer ontmoette ik hem in Göteborg, in 2010.

Aanleiding voor het interview was het verschijnen van De gekwelde man in Nederland, het laatste boek in de Wallander-reeks. Toen ik mijn blok dichtklapte en verklaarde dat ik genoeg had voor een mooi verhaal ontspande Mankell zichtbaar. Hij begon te vertellen over de keer dat hij als jonge zeeman passagierde in Amsterdam. Hij had door de stad gelopen en was een willekeurige gelegenheid binnen gelopen. Er trad een zangeres op die hem boeide door haar rauwe stem en dito teksten. Later kwam hij erachter wie hij eigenlijk had horen zingen: Janis Joplin.

In de lounge van zijn favoriete hotel zat hij met een biertje voor een enorm raam. Het was zaterdag en in de winkelstraat was veel publiek op de been. Regelmatig keken er mensen naar binnen met een blik van herkenning, want Henning Mankell was een bekende verschijning in eigen land. Waar wij hem voornamelijk kennen van zijn detectiveromans, was hij in eigen land een gezien theatermaker en regisseur en politiek activist. Ook richtte hij een theater in Maputo (Mozambique) op.

Toch zal de wereld Henning Mankell het meest herinneren door zijn thrillers. De prachtige boeken met Kurt Wallander in de hoofdrol. Met deze reeks legde hij een verbinding tussen Sjöwall en Wahlöö, Zweedse thrillerschrijvers van het eerste uur, en de moderne tijd. Maatschappijkritisch zonder te drammen, literair maar wel toegankelijk.

In De gekwelde man koos Mankell ervoor om Wallander van het toneel te laten verdwijnen vanwege Alzheimer. Met dit wrede lot van zijn protagonist dwong de schrijver zichzelf zijn grootste angst onder ogen te zien.

Die is in ieder geval geen bewaarheid geworden.

(Het verhaal dat ik destijds schreef is terug te vinden onder het kopje ‘Interviews’.)

David Lagercrantz – Wat ons niet zal doden****

9 september 2015 Door Els Roes Reageer

David Lagercrantz die in opdracht van de erven Larsson het vierde deel van de Millennium-reeks schreef, had twee weken voor de verschijning van Wat ons niet zal doden al zoveel interviews gedaan dat hij zich net zo belaagd door de pers voelde als Julia Roberts in Notting Hill.

Dit vertelde hij eind augustus aan de Britse krant The Guardian. Heel anders zal dat nu niet zijn, want de Zweed zit nog steeds tot over zijn oren in de promotieactiviteiten. Gisteren was hij in Nederland en werd geïnterviewd door Umberto Tan in RTL Late Night. Daar toonde hij zich buitengewoon opgelucht over de positieve ontvangst van Wat ons niet zal doden.

In hetzelfde interview aan The Guardian onthulde Lagercrantz dat hij aanvankelijk de denkfout maakte dat hij zozeer in de huid van Stieg Larrson wilde kruipen dat hij zelfs diens ritme aan ging houden door voornamelijk ’s nachts te werken. Maar daar kwam hij snel op terug en ging aan de slag op de tijden die hij prettig vond.

Dat schrijven ging overigens met de nodige veiligheidsmaatregelen gepaard. Lagercrantz werkte op een vrijstaande computer en alle communicatie over Millennium 4 vond plaats op de ouderwetse manier: op papier. Alles om te voorkomen dat een boek over een van de beste hackers ter wereld gehackt zou worden!

Het is alweer een tijd geleden dat Mikael Blomkvist, journalist bij het maatschappijkritische tijdschrift Millennium, contact heeft gehad met hacker Lisbet Salander. Hij heeft zelf echter genoeg zorgen aan zijn hoofd; het gaat niet goed met Millennium en hij is bang dat het blad te grabbel gegooid zal worden aan het grote geld. Als een bekende wetenschapper contact met hem opneemt omdat hij Blomkwist wat te vertellen heeft, ruikt deze een scoop die Millennium wel eens zou kunnen redden. Vlak voor Blomkwists ontmoeting met de geleerde wordt deze voor de ogen van diens zoon August vermoord.

Verschillende partijen hebben er belang bij dat het kind niets loslaat. In eerste instantie lijkt dat gevaar niet aanwezig, de jongen is zwaar autistisch en praat niet.

Het kind is echter een ‘savant’; een autist begiftigd met een uitzonderlijk talent. Hij kan fotografisch precieze tekeningen maken, waardoor de kans bestaat dat de moordenaar van zijn vader geïdentificeerd wordt. Vanaf het moment dat dat bekend wordt, is de jacht op August geopend. Voor de verantwoordelijk instanties is het onmogelijk om de jongen te beveiligen, dat blijkt wel als hij ternauwernood aan een aanslag ontsnapt. Gelukkig grijpt Lisbet Salander net op tijd in en neemt August op geheel eigen wijze onder haar hoede.

Het vierde Millennium deel komt moeizaam op gang; er worden veel personages geïntroduceerd en uitvoerige technische uiteenzettingen halen de vaart uit het verhaal. Maar met de moord op de wetenschapper begint het balletje te rollen en ontvouwt de plot zich in al zijn finesses. David Lagercrantz weet de verschillende verhaallijnen mooi met elkaar te verweven.

De grote kracht van Wat ons niet zal doden is echter de terugkeer van Lisbet Salander. Deze briljante vrouw met haar caleidoscopische persoonlijkheid heeft nog veel onontdekte facetten. Die rijkdom aan mogelijkheden wordt door Lagercrantz slim benut. De introductie van een nieuwe – op klassieke leest geschoeide – vijand roept verwachtingen op voor een vijfde deel.

Uitg. Signatuur

[bol_product_links block_id=”bol_55f01e91962b2_selected-products” products=”9200000040419232″ name=”Boeken” sub_id=”” link_color=”313138″ subtitle_color=”444C5C” pricetype_color=”51645E” price_color=”ABBCB0″ deliverytime_color=”444C5C” background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”0″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”0″ admin_preview=”1″]

Cilla en Rolf Börjlind ruim twintig jaar succesvol in de misdaad

21 juli 2015 Door Els Roes 1 Reactie

“Het blijft een uitdaging de lezer te misleiden”

Het Zweedse echtpaar Cilla en Rolf Börjlind debuteerde in 2012 met ‘Springvloed’. Dit boek met het gruwelijkste begin uit de thrillerhistorie werd in hun eigen land jubelend ontvangen, 21 landen volgden al snel. Daarna verscheen het uitstekende De derde stem, deel twee van de trilogie met Tom Stilton en Olivia Rönning in de hoofdrol.

Nu ligt Zwarte dageraad **** in de winkels. Een complexe en gelaagde thriller met veel aandacht voor de personages die ons inmiddels behoorlijk dierbaar zijn.

Olivia is gedetacheerd naar de provincie en kan haar draai nog niet echt vinden in het conservatieve mannenwereldje van het politiebureau. Een koelbloedige moord op een peuter verhit de gemoederen nog meer. Is het geadopteerde meisje gedood om haar donkere huidskleur of spelen er andere motieven?

Een gelijksoortige moord in Stockholm geeft Olivia de gelegenheid even terug te keren naar haar thuisbasis om daar te overleggen met haar geliefde vrienden. Ondertussen vindt Tom Stilton een nieuw spoor dat een onopgeloste moord op een prostituee in een ander licht zet.

Hoewel Springvloed hun thrillerdebuut was, waren de Börjlinds niet bepaald onbekend met het schrijversvak. Ze schrijven namelijk al meer dan twintig jaar scenario’s voor televisie. Zo is de ook hier succesvolle serie ‘Beck’ is van hun hand, evenals enige Wallander-afleveringen en ook bewerkten ze de A-group – reeks van Arne Dahl tot een buitengewoon geslaagde televisieserie.

Ondanks dit grote succes besloot het echtpaar om een boek te schrijven. Waarom?

“Je kunt beter vragen waarom nu pas,” glimlacht Rolf. “We hebben regelmatig verzoeken gekregen en dachten er zelf ook al lang over, maar we hadden nog veel plezier met onze scenario’s. Een paar jaar geleden hadden we het een beetje gehad met het bewerken van andermans boeken. We verlangden naar de vrijheid om zelf te schrijven.”

Cilla vult aan: “Met televisiescenario’s zijn we behoorlijk beperkt wat betreft de locaties en het budget. We wilden iets schrijven wat helemaal van ons was. Scenario’s kunnen nog wel eens veranderen in de weg van papier naar film.”

Volgens hen is het verschil tussen een boek en een script niet zo heel groot. Ze hanteren bij beide dezelfde werkwijze. Als eerste wordt de plot in een volledig uitgewerkt schema aan de muur gehangen, inclusief alle scènes, locaties en personages.

Dan begint het schrijven. Cilla: “In een boek moet je alles visualiseren voor de lezer, het was nog wel even zoeken naar de juiste taal daarvoor. Een script bestaat weer voornamelijk uit dialoog.” Rolf: “Het grote voordeel van boeken is dat je de mensen kunt laten denken, het is heel erg leuk om in de geest van een moordenaar te kruipen.“

Stralend vertelt Cilla over hun geesteskinderen: “Omdat we iets anders wilden dan saaie rechercheurs aan een bureau hebben Olivia en Tom gecompliceerde achtergronden waarvan we steeds meer prijs zullen geven. Olivia is jong, gretig en impulsief en heeft nog veel te leren. In de loop van de drie boeken groeit haar persoonlijkheid. Ze wordt taaier, besluitvoller. Haar vertrouwen in een aantal mensen zal beschaamd worden en ook in de liefde moet ze haar weg nog vinden. Tom moet met zijn verleden in het reine komen en maakt daarmee in Zwarte dageraad grote vorderingen.”

Rolf en Cilla leerden elkaar kennen bij een Zweedse comedyserie. Hij was daar schrijver en zij een scriptgirl die steeds meer ging schrijven. Uiteindelijk nam Cilla ontslag en begon het stel voor zichzelf. Hun eerste klus was de serie ‘Beck’, gebaseerd op detectiveromans uit de jaren zeventig van Per Wahlöö en Maj Sjöwall, maar met eigen verhalen, spelend in de jaren negentig.

Inmiddels houden de Börjlinds zich al ruim twintig jaar bezig met misdaadverhalen. Gaat dat niet vervelen?

Nu is de chemie tussen de twee duidelijk te zien. Het lijdt geen twijfel waar de passie ligt. Rolf gaat er eens goed voor zitten: “Allereerst is het ongelofelijk boeiend om een thriller goed te construeren. Het blijft een uitdaging om de lezer op het verkeerde been te zetten. Maar bovenal kun je met misdaadverhalen misstanden uit de maatschappij aan de kaak stellen, in Zwarte dageraad bijvoorbeeld spelen racisme en de opkomst van extreem rechts een belangrijke rol.”

Cilla neemt snel een slokje water en valt hem bij: “We zoeken altijd eerst een sociale actualiteit en schrijven daar het verhaal om heen. Er moet natuurlijk wel een balans zijn. We willen niet preken, maar ook geen inhoudsloos spannend verhaal schrijven.”

Uitg. Bruna

[bol_product_links block_id=”bol_55ae06bf8ed9b_selected-products” products=”9200000036034873″ name=”boeken” sub_id=”” link_color=”313138″ subtitle_color=”444C5C” pricetype_color=”51645E” price_color=”ABBCB0″ deliverytime_color=”444C5C” background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”0″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”0″ admin_preview=”1″]

Hjorth Rosenfeldt schreef vierde deel Bergmankronieken

10 juli 2015 Door Els Roes 3 Reacties

“Sebastian gunt zichzelf geen geluk”

Op het Zweedse platteland wordt een heel gezin vermoord. Vader, moeder en twee zoontjes; in koelen bloede doodgeschoten op een gewone ochtend in de paasvakantie.

Het beeld van het jongste kind dat zich tevergeefs verstopte in een kast snijdt de politiemensen het meest door de ziel. Verder is er bloed, heel veel bloed.

Geen wonder dat het even duurt voordat Torkel Höglund en zijn mensen van de Nationale Recherche zien dat de voetsporen in het bloed niet van een van de jongens zijn. Er was nog een derde kind aanwezig bij de gruwelijke moord. Een logerend nichtje was getuige en lijkt van de aardbodem verdwenen. Ontsnapt of het laatste slachtoffer van de moordenaar?

Misdaadpsycholoog Sebastian Bergman verplaatst zich in de gedachtewereld van het meisje en weet haar te vinden. Omdat ze weigert te praten en aangeeft dat ze zich alleen veilig voelt met hem in de buurt, ontfermt Bergman zich over haar en haar moeder. Vanwege de herinneringen aan zijn overleden dochtertje doet hem dit meer dan hem lief is.

Het stille meisje ****is het vierde deel van de Bergmankronieken. Het is aan te raden om deze boeken op volgorde te lezen, want de verhaallijnen rondom de vaste personages in de serie lopen gewoon door.

Evenals de overige delen in de reeks is dit een uitstekende thriller met een goed, verrassend plot. Ook met Bergman en de mensen om hem heen gebeurt weer het nodige, met een tergende cliffhanger als toegift. Alleen daarom al is het reikhalzend uitkijken naar het volgende boek.

Sebastian Bergman en zijn collega’s zijn een schepping van het Zweedse schrijversduo Hjorth Rosenfeldt. Michael Hjorth en Hans Rosenfeldt hebben beiden een grote reputatie opgebouwd als scenaristen. Rosenfeldt, die overigens ook acteur is, tekende voor het script van de populaire serie The Bridge.

De twee kenden elkaar al een tijdje, maar werkten voor het eerst samen toen ze een boek van Henning Mankell bewerkten voor televisie. Dat beviel zo goed dat ze samen een nieuwe detectiveserie creëerden voor de televisie met de acteur Rolf Lassgård in de hoofdrol. Omdat deze liever geen politieman meer wilde spelen (zoals Gunvald Larsson in de Martin Beckverfilmingen uit 1993/94 en in de rol van Wallander) besloten ze van hem een profiler te maken.

Hjorth: “We wisten van het begin af aan dat Bergman iemand moest zijn die you love to hate. Bergman heeft een tragisch leven gehad door de dood van zijn vrouw en dochter tijdens de tsunami in 2004. Daardoor kan je iets van begrip opbrengen voor zijn handelen, maar door zijn seksverslaving, zijn dwangmatige gelieg en zijn lompe gedrag vervreemdt hij voortdurend iedereen met wie hij in contact komt.”

“ Soms zijn we zelf verbaasd wat voor een botte beer hij nu weer is. Maar uiteindelijk is hijzelf degene die het meest wordt gekwetst. “, voegt Rosenfeldt toe. “Onbewust vindt hij dat hij geen geluk verdient.”

Toen van hogerhand het besluit werd genomen om de televisieserie niet te gaan filmen – omdat deze niet op een bestaande thriller was gebaseerd – besloten de mannen er een boek van te maken. Even later kreeg de serie tóch groen licht.

“Een krankzinnige tijd,” herinnert Hjorth zich. “We werkten aan de serie en het boek tegelijk. Heel ingewikkeld. Later schreven we het tweede boek eerst en volgde de verfilming. Dat was prima, mensen zijn het ook gewend dat het boek er eerder is, dan de film.”

Rosenfeldt: “Het is overigens een stuk gecompliceerder om een boek te schrijven dan een scenario. Met een scenario heb je een soort schets in handen die wordt uitgewerkt door de regisseur, cameramensen en de acteurs. Maar als boekschrijver moet je alles invullen: de personen, de omgeving, de tijd. In het begin kreeg ik het er behoorlijk benauwd van. Nu vind ik het leuk en weten we ook hoe we met al die elementen moeten spelen.”

Hjorth: “We plotten het verhaal per hoofdstuk en dan gaan we schrijven. Wie bij een bepaald gedeelte een sterk gevoel heeft, schrijft dat. Ook hebben we voorkeuren voor bepaalde personages.”

Het is interessant om te zien hoe de chemie tussen Michael Hjorth en Hans Rosenfeldt is. Ze hebben aan een half woord voldoende om elkaar te begrijpen en vullen elkaar ook voordurend aan. De humor tussen de twee schrijvers is aanstekelijk. Maar er zijn ook behoorlijke verschillen.

Michael Hjorth knikt en glimlacht bij de herinnering: “Toen we voor het eerst samen schreven, kwam ik er bij het tweede hoofdstuk al achter dat Hans een echte controlfreak is. “

Dit wordt onmiddellijk bevestigd door Rosenfeldt: “Het moet op mijn manier. Daarom ben ik verantwoordelijk voor de eindredactie en lees ik het manuscript keer op keer door en zorg dat alles één geheel wordt en dat er geen gaten in de plot zitten. Alles moet kloppen.”

Hjorth maakt een wegwuivend gebaar: “Ik moet er niet aan denken om dat te doen. Ik schrijf mijn stuk en kijk alleen maar vooruit. Terwijl Hans altijd eerst wat hij gisteren heeft geschreven redigeert en dan pas verder gaat. Overigens schrijft hij ook liever de dialogen, terwijl ik een voorkeur heb voor de innerlijke stem. Die heb je niet bij een scenario en ik vind het een uitdaging die te schrijven. Als je zo’n innerlijke stem goed beheerst kun je er veel mee doen in een thriller.”

Over één ding zijn Hjorth en Rosenfeldt het eens: hun thrillers moeten altijd eindigen met een onvervalste cliffhanger. Rosenfeldt: “Die luidt soms een ontwikkeling in waarvan we zelf nog niet weten wat we er mee aan moeten, maar dat geeft niet. Dat hoort bij het vak.”

Uitg. Cargo

[bol_product_links block_id=”bol_559fa1a5e62e5_selected-products” products=”9200000036222221″ name=”boeken” sub_id=”” link_color=”313138″ subtitle_color=”444C5C” pricetype_color=”51645E” price_color=”ABBCB0″ deliverytime_color=”444C5C” background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”0″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”0″ admin_preview=”1″]

Henning Mankell schreef laatste Wallander

9 september 2014 Door Els Roes Reageer

“De Zweedse eik is geveld” – Interview Henning Mankell.

Het is een grauwe zaterdagmiddag in hartje Göteborg. Henning Mankell (1948) zit met zijn rug schuin naar het grote raam van het hotel en praat over zijn werk. Hierdoor ontgaat hem de aandacht die het winkelpubliek regelmatig voor hem heeft. De mensen lopen voorbij, kijken en draaien nogmaals hun hoofd om.

Het is duidelijk: Henning Mankell is geen onbekende in Zweden. Waar hij in ons land hoofdzakelijk bekend staat om zijn boeken met politieman Kurt Wallander in de hoofdrol, is hij in eigen land een publieke figuur.

Hij is actief als auteur en regisseur in de theaterwereld, werkt voor televisie en schreef naast zijn thrillers nog een groot aantal andere boeken. Bovendien is hij iemand die geen blad voor de mond neemt als situaties in de wereld hem niet bevallen. Zeker als het gaat om Afrika, het werelddeel waar hij zijn hard aan heeft verpand. Mozambique is zijn tweede thuis geworden, een groot deel van het jaar woont en werkt hij daar.

In 1999 – tien jaar na het eerste optreden van Wallander in Moordenaar zonder gezicht – schreef Mankell De jonge Wallander waarin de lezer kennismaakt met Wallander vóór hij inspecteur is. Een interessant kijkje in het leven van de jonge agent, maar ook – zo kondigde Mankell toen aan – het laatste boek met de scherpe politieman in de hoofdrol.

Toch verscheen daarna in Zweden De gekwelde man waarin de populaire politieman zijn laatste zaak oplost. Dat het Henning Mankell ditmaal ernst is, maakt de laatste alinea onomstotelijk duidelijk. Kurt Wallander zal nooit meer terugkeren.

Voordat het echter zover is, krijgt Wallander te maken met de meest persoonlijk zaak uit zijn carrière. Het betreft namelijk de schoonouders van zijn dochter Linda. Niet lang na de geboorte van Wallanders eerste kleinkind verdwijnt Linda’s schoonvader, een hooggeplaatste marineman met pensioen.

Iedereen gaat ervan uit dat de bejaarde man snel zal terugkomen, niets blijkt echter minder waar. Dan verdwijnt ook de schoonmoeder van Linda. Haar lichaam wordt na een paar dagen teruggevonden. Dood door zelfmoord is de officiële lezing. Wallander gelooft er niets van en gaat op onderzoek uit.

Henning Mankell: “Toen ik zo’n tien jaar geleden aankondigde de laatste Wallander geschreven te hebben, geloofde ik dat zelf ook echt. Ik heb zeker vijf jaar niet aan hem gedacht. Op gegeven moment bekroop me steeds vaker de vraag of er niet toch nog een boek met Wallander in de hoofdrol mogelijk was. Dat moest dan een verhaal worden dat meer over hem persoonlijk ging.”

“Tegelijkertijd hield ik me bezig met verschillende politieke schandalen die zich in Zweden hebben afgespeeld. Met name één ervan bleef trekken: het verschijnen van onbekende duikboten in onze kustwateren. Ik zag meteen mogelijkheden om beide verhalen te combineren.”

“Er is door mijn lezer heel goed gereageerd op dit boek, ook op het einde ervan. Dat werd door iedereen geaccepteerd. Er komt nu eenmaal in het leven van ieder mens een punt waarop alles definitief voorbij is.”

“Wallander is net zo oud als ik,” zegt Henning Mankell. “Als je de zestig gepasseerd bent, weet je twee dingen zeker: ten eerste dat je over de helft van je leven bent en ten tweede dat de belangrijkste beslissingen in je leven al genomen al genomen zijn. Dus begin je terug te kijken op je leven. Wat heb je met je tijd gedaan? Heb je je dromen waar gemaakt?”

“Wallander vraagt zich af of hij geen betere relatie met zijn vader had kunnen hebben, of hij wel genoeg aandacht aan zijn dochter heeft besteed en had hij zijn scheiding niet kunnen voorkomen? Van zijn beslissing om politieman te worden, heeft hij trouwens nooit spijt gehad. “

De schrijver glimlacht: “Gelukkig heb ik Wallander ook hele stomme dingen laten doen, dat maakte hem alleen maar menselijker. Dat verklaart volgens mij ook zijn populariteit. Hij is een gewoon mens, net als jij en ik”

“Hij eet ongezond, is te zwaar en beweegt te weinig. Toen ik een bevriende arts vroeg welke ziektes een man als Wallander zou kunnen hebben, kwam ze zonder aarzelen met diabetes op de proppen. Dus gaf ik hem dat, prompt werd hij nog populairder!”

“Ik probeer altijd een verhaal te vertellen over iemand die zich voortdurend ontwikkelt. Gewone mensen staan niet stil, maar veranderen steeds en dat geldt zeker voor Wallander; hij is een normaal persoon, vol tegenstrijdigheden.”

“Als ik Wallander echt zou kunnen ontmoeten, denk ik niet dat we vrienden zouden worden. Daarvoor hebben we te weinig gemeen. Ik heb ook geen hekel aan hem, zeker niet. Eigenlijk is het inspirerender om over mensen te schrijven die niet zo aardig zijn. Over wie denk je dat Shakespeare liever zou geschreven hebben: Jago of Othello? (Telegraaf, 2010)

Uitg. De Geus.

[bol_product_links block_id=”bol_56125b4c64509_selected-products” products=”1001004010934910″ name=”boeken” sub_id=”” link_color=”313138″ subtitle_color=”444C5C” pricetype_color=”51645E” price_color=”ABBCB0″ deliverytime_color=”444C5C” background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”0″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”0″ admin_preview=”1″]